ಸಿನೆಮಾ ಆನಿ ತಾಚಿ ಭಾಸ್

ಹಾಂವೆಂ ಹೆಂ ಅಂಕಣ್ ಸುರು ಕರ್ತಾನಾ ಮ್ಹಾಕಾ ವಾಚುಂಕ್, ಆಯ್ಕೊಂಕ್ ಮೆಳ್‍ಲ್ಲಿ ಸಿನೆಮಾ ಸಂಬಂದಿತ್ ಮಾಹೆತ್ ತುಮ್ಚೆ ಸವೆಂ ವಾಂಟುನ್ ಘೆತಲೊಂ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ತುಮ್ಕಾಂ ಉಡಾಸ್ ಆಸೊಂಕ್ ಪುರೊ. ಆಯ್ಲೆವಾರ್ ಪಾಂಚ್ ಆಸ್ಕರ್ ಪ್ರಶಸ್ತ್ಯೊ ಜೊಡುಂಕ್ ಪಾವ್‍ಲ್ಲ್ಯಾ, ಮೊನ್ಯಾ ಪಿಂತುರಾಂಕ್ ಏಕ್ ಕಾವ್ಯಾಳ್ ಶೃದ್ಧಾಂಜಲಿ ಮ್ಹಣ್‍ಚ್ ಲೆಕ್‍ಲ್ಲ್ಯಾ `ದಿ ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್’ ಸಿನೆಮಾ ವಿಶಿಂ ಆನಿ ತಾಚ್ಯಾ ಪಾಟ್‍ಥಳಾರ್, ಮೊನ್ಯಾ ಸಿನೆಮಾಂಚೊ ಕಾಳ್ ಸಂಪೊನ್ ಟೊಕಿಂಗ್ ಸಿನೆಮಾ ಉದೆತಾನಾ ಉಬ್ಜಲ್ಲೆ ಪರಿಗತಿಚೆರ್ ಉಜ್ವಾಡ್ ಫಾಂಕಂವ್ಚೆಂ ಏಕ್ ಬರೆಂ ಲೇಕನ್ ವಾಚುಂಕ್ ಮೆಳ್ಳೆಂ. ಪ್ರಜಾವಾಣಿಂತ್ ಗಂಗಾಧರ್ ಮೊದಲಿಯಾರಾನ್ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ‘ಫಿಲಂ ಡೈರಿ’ ಅಂಕಣಾಂತ್ ಬರಯಿಲ್ಲೆಂ ಲೇಕನ್ ಹೆಂ. ತೆಂ ತುಮ್ಚೆ ಸವೆಂ ವಾಂಟುನ್ ಘೆಂವ್ಕ್ ಮ್ಹಾಕಾ ಖುಶಿ.

-ಲೇಖಕ್ ಟೊನಿ ಫೆರೊಸ್ ಜೆಪ್ಪು

ಸಿನೆಮಾಕ್ ಭಾಸ್ ಜಾಯ್‍ಗೀ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾ ಸವಾಲಾಕ್, ಚರ್ಚೆಕ್ ಹೊ ಜೊಕ್ತೊ ಕಾಳ್ ಮ್ಹಣ್ಯೆತ್. ಫ್ರಾನ್ಸ್ ದೇಶಾಚೆಂ ಮೊನೆಂ ಸಿನೆಮಾ (silent film) `ದಿ ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್’ ಪ್ರತಿಷ್ಟಿತ್ ಆಸ್ಕರಾಚ್ಯೊ ಪಾಂಚ್ ಪ್ರಶಸ್ತ್ಯೊ ಜೊಡ್ಚೆ ಮಾರಿಫಾತ್ ಉತ್ರಾಂಕ್‍ಚ್ ಭಂಡ್ವಾಳ್ ಜಾವ್ನ್ ಘೆವ್ನ್ ತಕ್ಲಿ ಕುಂಬು ಕರ್ಚಿಂ ಸಿನೆಮಾಂ ರಚ್ಚ್ಯಾ ಹೊಲಿವುಡ್, ಬೊಲಿವುಡ್, ಟ್ಯಾಲಿವುಡ್, ಕೋಳಿವುಡ್, ಸ್ಯಾಂಡಲ್‍ವುಡ್ ಇತ್ಯಾದಿ ವುಡ್ಡುಂಚೆಂ ಪೊಕೊಳ್‍ಪಣ್ ಭಾಯ್ರ್ ಘಾಲುಂಕ್ ಪಾವ್ಲಾಂ.

ಸಿನೆಮಾ ಏಕ್ ಕಲಾ; ತಾಕಾ ಭಾಸ್ ಮುಕೆಲ್ ನ್ಹಯ್ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ `ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್’ ತಸಲೆ ಕಲಾತ್ಮಕ್ ರಚ್ನೆಕ್ ಪುರಸ್ಕೃತ್ ಕರ್ಚೆ ಮಾರಿಫಾತ್ ಅಕಾಡೆಮಿನ್ ಸಯ್ತ್ ಉಕಲ್ನ್ ಧರ್ಲಾಂ. (ಬೊಕ್ಸ್ ಪಳೆ.)

ಫ್ರಾನ್ಸ್ ದೇಶಾಂತ್ ಮೊನ್ಯಾ ಸಿನೆಮಾಂಚೊ ಕಾಳ್ ಸಂಪೊನ್, ಟೊಕಿಂಗ್ ಸಿನೆಮಾಂಚೆ (ವಾಕ್ಚಿತ್ರ) ಸುರ್ವಾತೆಚ್ಯಾ ಪರಿವರ್ತನಾ ವೆಳಾಚ್ಯಾ ಎಕಾ ಕಲಾಕಾರಾಚಿ ಮನಾಸ್ಥಿತಿ `ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್’ ಸಿನೆಮಾಚಿ ಕತಾ. ಹೊ ಕಾಳಾ ಪಾಂವ್ಡೊ ತ್ಯಾ ದೇಶಾಕ್ ಮಾತ್ರ್ ಸೀಮಿತ್ ಮ್ಹಣೊಂಕ್ ಜಾಯ್ನಾ.

ತಿ ಸ್ಥಿತಿ ತವಳ್ ಜಾಗತಿಕ್ ಜಾವ್ನಾಸ್‍ಲ್ಲಿ. 1929-ಂತ್ ಭೋವ್ ಲೊಕಾಮೊಗಾಳ್ ಜಾವ್ನಾಸೊನ್, ಲೊಕಾಚ್ಯಾ ಮೊಗಾ-ಅಭಿಮಾನಾಚ್ಯಾ ಸಾಗೊರಾಂತ್ ಉಪ್ಯೆವ್ನ್ ಆಸ್‍ಲ್ಲೊ ನಟ್ ಎಕ್ಲೊ ಟೊಕಿಂಗ್ ಸಿನೆಮಾಂಚೆ ಸುರ್ವಾತೆಚ್ಯಾ ಎಕಾಚ್ ವರ್ಸಾ ಭಿತರ್ ಬೆಕಾರ್ ಜಾತಾ.

ತಂತ್ರ್‌ಗಿನ್ಯಾನಾಚೆ ಅಭಿವೃದ್ಧೆಂತ್ ತಾಚಿ ಲೊಕಾಮೊಗಾಳಾಯ್, ತಾಣೆಂ ಪಾತ್ಯೆಲ್ಲಿಂ ಸೂತ್ರಾಂ ಬುಡ್ತಾತ್. ಬದ್ಲಲ್ಲ್ಯಾ ಪ್ರೇಕ್ಷಕಾಂಚಿ ಅಭಿರೂಚ್ ಪಾರ್ಕುಂಕ್ ತೊ ಸಲ್ವತಾ. ಬದ್ಲಾಪಾಕ್ ಹೊಂದೊನ್ ವಚೊಂಕ್‍ಯೀ ತೊ ಕಷ್ಟತಾ. ಹ್ಯಾ ಮನಾದುಕಿಚೆಂ ಸುರೂಪ್ 1929ವ್ಯಾ ಕಾಳಾಕ್‍ಚ್ ವಚೊನ್ ಪಿಂತ್ರಾಂವ್ಚ್ಯಾಂತ್ ನಿರ್ದೇಶಕ್ ಮೈಕಲ್ ಹಝಾನಾವಿಸಿಯಸಾಚಿ ಹುಶಾರ್ಗಾಯ್ ಆಟಾಪುನ್ ಆಸಾ. ಆಖ್ಖ್ಯಾ ಸಿನೆಮಾನ್ ಉತ್ರಾಂಚ್ ನಾಸ್ತಾಂ ಜೆಂ ಕಿತೆಂ ಸಾಂಗೊಂಕ್ ಆಸಾ ತೆಂ ಸಾಂಗ್ಲಾಂ. ಖಂಚೊ ಸಂದೇಶ್ ಪಾಶಾರ್ ಕರಿಜೆ ಆಸ್‍ಲ್ಲೊಗೀ ತೊ ಸಮರ್ಪಕ್ ಜಾವ್ನ್ ಪಾವಯ್ಲಾ.

ಸಂಸಾರಾಚ್ಯಾ ಖಂಚ್ಯಾ ಮುಲ್ಯಾರ್ ಬಸೊನ್ `ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್’ ಪಳೆಲ್ಯಾರ್‌ಯೀ ತುಮ್ಕಾಂ ಸಬ್‍ಟೈಟಲಾಂಚಿ ಜಾಂವ್, ಭಾಷೆಚಿ ಜಾಂವ್ ಗರ್ಜ್ ಪಡನಾ. ಸಿನೆಮಾ ಸವೆಂ ತುಮಿ ಏಕ್ ಜಾಂವ್ಕ್ ಪಾವ್ತಾತ್. ಸಿನೆಮಾಚ್ಯಾ ಹೀರೊಚ್ಯಾ (ಜೀನ್ ಡುಜಾರ್ಡೀನ್) ತಳ್ಮಳ್ಯಾಂಚೊ ವಾಂಟೊ ಜಾಂವ್ಕ್ ಪಾವ್ತಾತ್.

ಭಾರತಾಂತ್‍ಯೀ:

1912 ಥಾವ್ನ್ 1934 ಪರ್ಯಾಂತ್  ಭಾರತಾಂತ್ ಮೊನ್ಯಾ ಸಿನೆಮಾಂಚೆಂಚ್ ರಾಜ್. ಮೊನಿಂ ಸಿನೆಮಾಂ ಸುರು ಜಾತಾನಾ ಕಂಪೆನಿ ನಾಟಕಾಂ ಥಾವ್ನ್ ಸರ್ವ್ ಲೊಕಾಮೊಗಾಳ್ ನಟ್-ನಟಿಂ ಮೊನ್ಯಾ ಸಿನೆಮಾಂಕ್ ವಲಸೆ ಗೆಲಿಂ. ಹ್ಯಾ ವರ್ವಿಂ ರಂಗ್‍ಮಾಂಚಿ ದುಬ್ಳಿ ಜಾಲಿ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ರುದಾನ್ ತವಳ್ ಆಯ್ಕೊಂಕ್ ಮೆಳ್ಳೆಂ.

ಮೊನ್ಯಾ ಸಿನೆಮಾಂಚೆ ತಯಾರೆಚ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ ಭಾರತಾಂತ್ ತಯಾರ್ ಜಾಲ್ಲೆಂ ಸಿನೆಮಾ, ಮುಂಬಯ್ ಕಂಪೆನಿನ್ ತಯಾರ್ ಕೆಲ್ಲೆಂ, ಕರ್ನಾಟಕಾಂತ್ ತಯಾರ್ ಕೆಲ್ಲೆಂ ಸಿನೆಮಾ ಮ್ಹಣ್ ಸಾಂಗ್ತಾಲೆ. ಅಸಲಿಂ ಸಿನೆಮಾಂ ಲೊಕಾಕ್ ಆಕರ್ಷಿತ್ ಕರ್ಚೆ ಖಾತಿರ್ ಚಡ್ ಕರ್ನ್ ಸ್ಟಂಟಾಂಚೆರ್ ಹೊಂದೊನ್ ಆಸ್ತಾಲಿಂ.

ಭಾಷೆಚೆಂ ಹಂಗ್ ನಾತ್‍ಲ್ಲ್ಯಾನ್ ಮೊನಿಂ ಸಿನೆಮಾಂ ಸರ್ವ್ ಕಡೆ ಪ್ರದರ್ಶಿತ್ ಜಾತಾಲಿಂ. ಚಾರ್ಲಿ ಚಾಪ್ಲಿನಾಚಿಂ ಸಿನೆಮಾಂ ಆಜೂನ್‍ಯೀ ಅರ್ಥಾಭರಿತ್ ಆಸಾತ್ ತರ್ ತೆಂ ಸಿನೆಮಾ ಏಕ್ ಕಲಾ ಮ್ಹಣ್ ಲೆಕ್‍ಲ್ಲ್ಯಾಚೊ ಫಳ್. ಹ್ಯಾ ಸಿನೆಮಾಂಚಿ ಭಾಸ್ ಜಾಗತಿಕ್.

ಆವಿಷ್ಕಾರಾಚ್ಯಾ ಕಾಳಾ ಭಾಷೆಚಿ ಬಂದಡ್ ನಾಸ್ತಾಂ, ಕಲಾ ಮಾತ್ರ್ ಪ್ರತಿಪಾದನ್ ಕರ್ನ್ ಆಸ್‍ಲ್ಲೆಂ ಮೊನೆಂ ಸಿನೆಮಾ, ಟೊಕಿಂಗ್ ಸಿನೆಮಾಚೆ ಸುರ್ವಾತೆ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಆಪ್ಲಿ ವ್ಯಾಪ್ತ್ ಅಶೀರ್ ಕರ್ನ್ ಪ್ರದೇಶ್, ಪ್ರಾಂತ್ಯಾಂಕ್ ಸೀಮಿತ್ ಜಾಲೆಂ.

`ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್’ ಫ್ರಾನ್ಸ್ ಸಿನೆಮಾ ಶೆತಾಚಿ ಮಾತ್ರ್ ಕಾಣಿ ಜಾವ್ನಾಸಜೆ ಮ್ಹಣ್ ಕಾಂಯ್ ನಾ. ತಿ ಭಾರತಾಚಿಯ್ ಆಸೊಂಕ್ ಪುರೊ. 1931-ಂತ್ ಭಾರತಾಚೆಂ ಪಯ್ಲೆಂ ಟೊಕಿ ಸಿನೆಮಾ `ಆಲಂ ಆರಾ’ ರಿಲೀಜ್ ಜಾಂವ್ಚೆ ಸವೆಂ ಮೊನ್ಯಾ ಸಿನೆಮಾಂಚೆರ್‍ಚ್ ಹೊಂದೊನ್ ಆಸ್‍ಲ್ಲಿಂ ಶೆಂಬರೊಂ ಕಲಾಕಾರಾಂ ರಾತ್ ಪಾಶಾರ್ ಜಾಂವ್ಚೆ ಭಿತರ್ ಬೆಕಾರ್ ಜಾಂವ್ಕ್ ಪಾವ್ಲಿಂ.

ಮೊನಿಂ ಸಿನೆಮಾಂ ತಯಾರ್ ಕರ್ಚ್ಯೊ ಕಂಪ್ಣ್ಯೊ ಪೂರಾ ಟೊಕಿಕ್ ಬದ್ಲಲ್ಯೊ. ಗಾಂವ್ಚೆಂ, ಡಯಲೊಗ್ ಡೆಲಿವರಿ ಹೆಂ ಸರ್ವ್ ಬೊವ್ ಮುಖ್ಯ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾನ್ ಮೊನಿಂ ತಾರಾಂ ಜಾವ್ನಾಸ್‍ಲ್ಲ್ಯಾ ಆಂಗ್ಲೋ ಇಂಡಿಯನ್ ಕಲಾಕಾರಾಂಚೆಂ ಜಿವಿತ್‍ಚ್ ಅತಂತ್ರ್ ಜಾಲೆಂ.

ಸ್ಟಂಟ್, ನಾಚಾಂತ್ ತ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ ಆಂಗ್ಲೋ ಇಂಡಿಯನಾಂಚ್ ಮುಕಾರ್. ತಾಂಕಾಂ ಹಿಂದಿ ಜಾಂವ್, ಉರ್ದು ಜಾಂವ್ ಯೇನಾತ್‍ಲ್ಲಿ. ತಶೆಂ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾನ್ ಟೊಕಿಂಗ್ ಸಿನೆಮಾಂಚ್ಯಾ ವಾದಾಳಾಕ್ ಪಯ್ಲೆಂ ಶಿರ್ಕಲ್ಲಿಂ ತಿಂಚ್.

ಮೊನ್ಯಾ ಸಿನೆಮಾಂನಿ ನಾಂವ್ ವ್ಹೆಲ್ಲಿಂ ಸುಲೋಚನಾ (ರೂಬಿ ಮೇಯರ್ಸ್), ಗೋಹರ್, ಜೇಬುನ್ನೀಸಾ, ರಾಂ ಪ್ಯಾರಿ, ಜುಬೇದಾ, ರಾಜಾ ಸ್ಯಾಂಡೊ, ಜೈರಾಜ್ ಹಿಂ ಸರ್ವಾಂ ಎಕಾಚ್ ವರ್ಸಾಚೆ ಆವ್ದೆ ಭಿತರ್ ಮಾಯಾಗ್ ಜಾಲಿಂ.

1934-ಂತ್ ಕರ್ನಾಟಕಾಂತ್ ಅಸಲಿಚ್ ಪರಿಗತ್ ಉಬ್ಜಾಲ್ಲಿ. ಪಯ್ಲೆಂ ಟೊಕಿಂಗ್ ಸಿನೆಮಾ `ಸತಿ ಸುಲೋಚನಾ’ ರಿಲೀಜ್ ಜಾಂವ್ಚೆ ಸವೆಂ ಮೂಕಿ ಸಿನೆಮಾಂನಿ ಸ್ಟಾರ್ ಜಾವ್ನಾಸ್‍ಲ್ಲಿಂ ಸರ್ವಾಂ ಪಿಕ್ಯಾ ಖೊಲಿಯಾಂಪರಿಂ ಝಡೊನ್ ಗೆಲಿಂ.

ತವಳ್ ಕರ್ನಾಟಕಾಂತ್ ಫಾಮಾದ್ ಜಾಲ್ಲೆ, ಬೆಂಗ್ಳುರಾಂತ್ ಸ್ಟೂಡಿಯೊ ಆಸ್‍ಲ್ಲೆ ಸೂರ್ಯ ಫಿಲ್ಮ್ ಕಂಪೆನಿನ್ 40 ಮೊನಿಂ ಸಿನೆಮಾಂ ತಯಾರ್ ಕೆಲ್ಲಿಂ. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಸ್ಟಾರ್ ನಟಿ. ಅಪ್‍ಘಾನಿಸ್ತಾನಾಂತ್ ಜಲ್ಮೊನ್ ವಾಡ್‍ಲ್ಲೊ ಅಬ್ದುಲ್ ರಹಮಾನ್ ಬಾಚು ಮ್ಹಳ್ಳೊ ನಟ್ ಗಜಾನನ ಗಣಪತ್ ಬಾಕ್ರೆ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾ ನಾಂವಾನ್ ಲೊಕಾಮೊಗಾಳ್ ನಟ್ ಜಾಲ್ಲೊ. ಸ್ಟಂಟ್ ಪಾತ್ರಾಂಕ್ ತಾಣೆ ನಾಂವ್ ವ್ಹೆಲ್ಲೆಂ. ಟೊಕಿಂಗ್ ಸಿನೆಮಾಂಚಿ ಸುರ್ವಾತ್ ಜಾಲ್ಲಿಚ್ ದೊಗೀ ಕೊನ್ಶ್ಯಾಕ್ ಪಡ್ಲಿಂ. ಟಿಕೆ, ಅಂತ್ಲೆ ಸೆರಿಯಾ, ಕಮಲಾಬಾಯಿ, ಎಲ್ಲಾ ದಿಗ್ವಿ, ಜೆನಾಬಾಯಿ ಪವಾರ್, ಶಾರದಾ, ಜಮಾಭಾಯ್ ರಾಮಭಾಯ್ ಪಟೇಲ್, ಬಾಬುರಾವ್ ಗಡೆ, ದ್ರುಪದ್‍ರಾಯ್, ವಾಮನ್‍ರಾವ್ ಕುಲಕರ್ಣಿ ಹಿಂ ಸರ್ವಾಂ ಸಿನೆಮಾಚ್ಯಾ ಬದ್ಲಲ್ಲ್ಯಾ ಚವ್ಕಟಾಕ್ ಹೊಂದೊಂಕ್ ಜಾಯ್ನಾಸ್ತಾಂ ಒತ್ತಾಯೆನ್ ಮ್ಹಳ್ಳೆಪರಿಂ ಪಡ್ದ್ಯಾ ಪಾಟ್ಲ್ಯಾನ್ ಸರ್ಲಿಂ.

ನಾಟಕ್ ಕಂಪೆನಿಂಥಾವ್ನ್‍ಚ್ ಕಲಾಜಿವಿತ್ ರೂಪಿತ್ ಕೆಲ್ಲೆ ಪಯ್ಲ್ಯಾ ಟೊಕಿಂಗ್ ಸಿನೆಮಾಂಚೆ ನಾಯಕ್ ಎಂ.ವಿ. ಸುಬ್ಬಯ್ಯನಾಯ್ಡು ಆನಿ ಆರ್. ನಾಗೇಂದ್ರರಾವ್ ಸಯ್ತ್ ಪಯ್ಲ್ಯಾ ಟೊಕಿಂಗ್ ಸಿನೆಮಾಂತ್ ಅಭಿನಯ್ ಕೆಲ್ಯಾ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಸಯ್ತ್ ಬೆಕಾರಿ ಜಾಲೆ.

ಪಯ್ಲೆಂ ಟೊಕಿ ಸಿನೆಮಾ ಯಶಸ್ವಿ ಜಾಲ್ಯಾರ್‍ಯೀ ಉಪ್ರಾಂತ್ ತಾಂಕಾಂ ಸಿನೆಮಾಂನಿ ನಟನ್ ಕರುಂಕ್ ಆಪವ್ಣೆಂ ಆಯ್ಲೆಂನಾ ಮ್ಹಳ್ಳೊ ಇತಿಹಾಸ್. ಲೋಕ್ ನಾಟಕಾಂಥಾವ್ನ್ ವಿಭಿನ್ನ್ ಆಸ್ಚ್ಯಾ, ಬೊವ್ ವೆಗಾಚ್ಯಾ ತಂತ್ರ್‍ಗಿನ್ಯಾನಾಕ್ ಆಂವ್ಡೆತಾಲೊ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಹಾಂತುಂ ಕಳೊನ್ ಯೆತಾ.

ಹ್ಯಾ ಪರಿವರ್ತನಾ ಕಾಳಾಚೆ ತಳ್ಮಳೆ `ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್’ ಕಲಾತ್ಮಕ್ ಮಟ್ಟಾರ್ ಪಿಂತ್ರಾಯ್ತಾ. ತಶೆಂ ಜಾವ್ನ್ ಹೆಂ ಸಿನೆಮಾ ಇತಿಹಾಸಾಚೆಂ ಪುನರಾವರ್ತನ್. ತವಳ್ಚ್ಯಾ ದಿಸಾಂಚಿ ಸಿನೆಮಾ ಚರಿತ್ರಾ ದಾಖಲ್ ಕರ್ಚಿ ಏಕ್ ಡೊಕ್ಯುಮೆಂಟರಿ ಜಾವ್ನ್‍ಯೀ ದಿಸ್ತಾ. ಭಾರತಾಂತ್, ಕರ್ನಾಟಕಾಂತ್ ಚಲ್‍ಲ್ಲೆ ಕಾಣಿಯೆಪರಿಂಯ್ ದಿಸ್ತಾ.

ಮೊನ್ಯಾ ಪಿಂತುರಾಂಕ್ ಭಾಸ್ ಮುಖ್ಯ ಜಾಯ್ನಾ. ತಾಚ್ಯಾ ನಾಂವಾಕ್ ಲಾಗೊನ್ ಹೆಂ ಏಕ್ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಪಿಂತುರ್, ಫ್ರೆಂಚ್ ಸಿನೆಮಾ ಮ್ಹಣ್ಯೆತ್. `ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್’ ಫ್ರಾನ್ಸಾಂತ್ ತಯಾರ್ ಜಾಲ್ಲೆಂ ಸಿನೆಮಾ ಜಾಂವ್ಕ್ ಪುರೊ. ಪುಣ್ ತಾಚಿ ವಸ್ತ್ ಜಾಗತಿಕ್.

ಬೆಂಗ್ಳುರಾಂತ್ ಸಿನೆಮಾ ತಯಾರಿ ಸುರು ಕೆಲ್ಲ್ಯಾ ಸೂರ್ಯ ಫಿಲ್ಮ್ ಕಂಪೆನಿಚೆಂ ಪಯ್ಲೆಂ ಪಿಂತುರ್ `ರಾಜ ಹೃದಯ’. ಕರ್ನಾಟಕಾಂತ್ `ರಾಜ ಹೃದಯ’. ದೆಶಾಚ್ಯಾ ಹೆರ್ ಭಾಗಾಂನಿ `ಹಾರ್ಟ್ ಒಫ್ ದಿ ಕಿಂಗ್’! ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತಾನ್ 1931-ಂತ್ `ಭೂತರಾಜ’ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಸಿನೆಮಾ ತಯಾರ್ ಕರುನ್, ದೆಶಾಚ್ಯಾ ಹೆರ್ ಭಾಗಾಂನಿ ತೆಂ `ದಿ ಡೆವಿಲ್ಸ್ ಲ್ಯಾಂಡ್’ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾ ನಾಂವಾನ್ ಪ್ರದರ್ಶಿತ್ ಕೆಲೆಂ.

ಆನ್ಯೆಕ್ ವಿಶೇಸ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ಗುಬ್ಬಿ  ವೀರಣ್ಣಾಚಿ ಕಂಪೆನಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಪಿಕ್ಚರ್ಸ್ ಕೊರ್ಪೊರೇಶನಾನ್ `ಹಿಸ್ ಲವ್ ಅಫೇರ್ಸ್’ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಮೊನೆಂ ಪಿಂತುರ್ ತಯಾರ್ ಕೆಲ್ಲೆಂ. ದೇವುಡು ನರಸಿಂಹ ಶಾಸ್ತ್ರಿಚಿ `ಕಳ್ಳರ ಕೂಟ’ ಕಾದಂಬರಿ ಆಧಾರಿತ್ ಹೆಂ ಸಿನೆಮಾ ಕನ್ನಡ ಕಾದಂಬರಿಯೆಚೆರ್ ಆಧಾರಿಲ್ಲೆಂ ಪಯ್ಲೆಂ ಸಿನೆಮಾ.

ಜಾಗತಿಕ್ ಮಾರ್ಕೆಟಿಖಾತಿರ್ ಸಿನೆಮಾಚೆಂ ನಾಂವ್ ಇಂಗ್ಲಿಷಾಂತ್ ದವರ್‍ಲ್ಲೆಂ ವಿಚಿತ್ರ್‍ಚ್ ಸಯ್. ಫುಡೆಂಯ್ ಗುಬ್ಬಿ ಕಂಪೆನಿಚ್ಯಾ ಆನ್ಯೆಕಾ ಕನ್ನಡ ಪಿಂತುರಾಕ್ `ಸೊಂಗ್ ಒಫ್ ಲೈಫ್’ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ನಾಂವ್ ದವರ್ಲೆಂ.

ಟೊಕಿಂಗ್ ಸಿನೆಮಾಚ್ಯಾ ಜಲ್ಮಾ ಸವೆಂ ಭಾಷೆ ಝಗ್ಡೆಂಯ್ ಸುರು ಜಾಲೆಂ ಮ್ಹಣ್ಯೆತ್ ಕೊಣ್ಣಾ. ಪಯ್ಲೆಂ ಟೊಕಿಂಗ್ ಸಿನೆಮಾ `ಆಲಂ ಆರಾ’ಚಿ ಭಾಸ್ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ; ಹಿಂದಿ ಆನಿ ಉರ್ದು ಮಿಸ್ಳೊನ್ ಆಸ್ಚಿ ಭರ್ಶಿಕ್ ಭಾಸ್.  1930ವ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ ದೆಶಾಚೆ ಲಾಂಬಾಯೆಕ್ (ಮ್ಹಣ್ಜೆ ಉತ್ತರ್ ಭಾರತ್) ಅರ್ಥ್ ಜಾಂವ್ಚಿ ಭಾಸ್ ಹಿ ಮ್ಹಣ್‍ಚ್ ಲೆಕ್ತಾಲೆ. ಹ್ಯಾ ಸಿನೆಮಾಚೊ ಹೀರೊ ಮಾಸ್ಟರ್ ವಿಠ್ಠಲಾಕ್ ಉರ್ದು ಯೇನಾ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾ ಕಾರಣಾಕ್ ತಾಕಾ ಹೀರೊ ಪಾತ್ರಾಥಾವ್ನ್ ಕಾಡ್ನ್ ಘಾಲ್ಚೊ ನಿರ್ಧಾರ್ ಕೆಲ್ಲ್ಯಾ ವೆಳಾ, ತಾಣೆ ಕೊಡ್ತಿಂತ್ ಸವಾಲ್ ಕರ್ನ್ ಜೀಕ್ ಜೊಡ್ಲಿ.

ಅಶೆಂ ಸಿನೆಮಾ ನಟಾಂಕ್ ಸ್ಥಳೀಯ್ ಭಾಸ್ ಕಡ್ಡಾಯ್ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ನಾಬರ್ಪಿಂ ನೇಮ್ ಜಾರಿಯೆಕ್ ಆಯ್ಲೆಂ. ಪುಣ್ ಸುಟ್ಕೆ ಝುಜಾಚ್ಯಾ ಕಾಳಾರ್ ಭಾರತಾಚ್ಯಾ ಪೊಂತಾನ್ ಪೊಂತಾಕ್ ಸಂದೇಶ್ ಪಾವಂವ್ಚೆ ಎಕೆ ಭಾಷೆಚಿ ಗರ್ಜ್ ಆಸ್‍ಲ್ಲಿ. 22 ಪ್ರಮುಖ್ ಭಾಸೊ, ಜಾಯ್ತ್ಯೊ ಉಪಭಾಸೊ ಆಸ್ಚ್ಯಾ ದೆಶಾಕ್ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿಚ್ ಜೊಕ್ತಿ ಮ್ಹಣ್ ಹಿಂದಿ ಸಿನೆಮಾ ಶೆತಾನ್‍ಚ್ ನಿರ್ಧಾರ್ ಕೆಲೊ.

ಅಶೆಂ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾನ್ ಪಯ್ಲ್ಯಾ ಟೊಕಿಂಗ್ ಸಿನೆಮಾಚಿ ಭಾಸ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ್ ಇರಾದ್ಯಾಖಾತಿರ್ ವಾಪರ್ಲಿ. ಉಪ್ರಾಂತ್ಲ್ಯಾ ದಿಸಾಂನಿ ಪ್ರಾಂತೀಯ್ ಭಾಷಾ ಸಿನೆಮಾ ಶೆತ್ ವಾಡೊನ್, ಸಿನೆಮಾಕ್ ಭಾಷೆಚ್ಯಾ ಘುಡಾಂತ್ ಬಂಧಿ ಕೆಲೆಂ. ಸುರ್ವಾತೆಚ್ಯಾ ದಿಸಾಂನಿ ಹೆಂ ಭೊಗಪ್ ವಾಡೊಂಕ್ ನಾತ್‍ಲ್ಲೆಂ. ತಮಿಳ್ ಭಾಷೆಚೆಂ ಪಯ್ಲೆಂ ಪಿಂತುರ್ `ಕಾಳಿದಾಸ’ ಹಾಂತುಂ ಸಂಭಾಷಣ್ ತಮ್ಳಾಂತ್ ತರ್ ಸರ್ವ್ ಪದಾಂ ತೆಲುಗುಂತ್ ಆಸ್‍ಲ್ಲಿಂ! ಕಾಳಿದಾಸಾಚೆ ಸಂಸ್ಕøತ್ ಶ್ಲೋಕ್ ತಮ್ಳಾಂತ್ ಗಾಂವ್ಕ್ ಜಾಯ್ನಾ.

ತೆಲುಗು ಭಾಷೆಂತ್ ಸಂಸ್ಕøತ್ ಚಡ್ ಆಸ್‍ಲ್ಲ್ಯಾನ್ ತೆಲುಗು ಪದಾಂ ಜೊಕ್ತಿಂ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾ ನಿರ್ದೇಶಕಾಚೆ ಆಲೊಚೆನೆಚೊ ಫಳ್ ಹೊ. ನಿರ್ದೇಶಕಾಕ್ ವಸ್ತುಸ್ಥಿತಿ, ವಾಸ್ತವಿಕತಾ ಹಾಡ್ಚಿ ಮುಕೆಲ್ ಜಾಲೆಂ ಶಿವಾಯ್, ಭಾಷೆವಿಶ್ಯಾಂತ್ ಆಲೊನೆಚೆಚ್ ಕೆಲಿನಾ. ಆತಾಂ ಕರ್ನಾಟಕ ಸೊಡ್ನ್ ಭಾರತಾಚ್ಯಾ ಚಡ್ತಾವ್ ರಾಜ್ಯಾಂನಿ ಇಂಗ್ಲೆಜ್ ಪಿಂತುರಾಂ ತೆ ತೆ ಭಾಷೆಂತ್‍ಚ್ ಪ್ರದರ್ಶಿತ್ ಜಾತಾತ್.

ಇಂಗ್ಲೆಜ್ ನಟಾಂನಿ ಹಿಂದಿ, ತಮಿಳ್, ತೆಲುಗು ಭಾಷೆಂತ್ ಉಲಂವ್ಚೆಂ ಸಿನೆಮಾಂತ್ ತಶೆಂ ಟಿವಿಂತ್ ಪಳಯ್ಲಾಂ. ಅಸಲ್ಯಾ ಡಬ್ ಕೆಲ್ಲ್ಯಾ ಪಿಂತುರಾಂನಿ ಆಂಗ್ರೆಜಾಂನಿ ಆಮ್ಚೆ ಭಾಷೆಂತ್ ಉಲಂವ್ಚೆಂ ಆಯ್ಕೊಂಕ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಇಲ್ಲೆ ಕರ್ಕರೆ ಜಾತಾತ್.

ತಾಳೊ ದಾನ್ ಕರ್ತೆಲೆ ಆಮ್ಚೆಚ್ ತರೀ, ಪಿಂತುರಾಚ್ಯಾ ಚವ್ಕಟಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಸನ್ನಿವೆಶಾಕ್ ತೆಂ ಹೊಂದನಾ. ಪುಣ್ ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಪ್ರೇಕ್ಷಕಾಂಕ್ ಕಾಣಿಚ್ ಮುಕೆಲ್ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾನ್ ಆಮ್ಕಾಂ ಅರ್ಥ್ ಜಾಂವ್ಚಿ ಭಾಸ್ ಎಕಡೆ ಸಮ್ಜೊನ್, ಸಿನೆಮಾ ಭಿತರ್ಲ್ಯಾ ಪಾತ್ರಾಂಕ್ ಆಮ್ಚ್ಯಾ ಪರಿಸರಾಚ್ಯಾ ವ್ಯಕ್ತಿಂ ಜಶೆಂ ಪಳೆವ್ನ್ ಎಕೆ ರಿತಿಚೆ

ಹೊಂದೊಣೆ ಮಾರಿಫಾತ್ ಇಂಗ್ಲೆಜ್ ಪಿಂತುರಾಂಚೆ `ರಸಿಕ್’ ಜಾವ್ನ್ ಪರಿವರ್ತಿತ್ ಜಾಲ್ಯಾತ್.

ತಾಳ್ ಪಡನಾತ್ಲೆ ಹೆ ಸರ್ವ್ ಗೂಣ್ ಆತಾಂ ಆಮ್ಚೆ ಸಾಮ್ಕಾರ್ ಯೇವ್ನ್ ರಾವೊನ್ ಆಸಾತ್. ಮೊನಿಂ ಪಿಂತುರಾಂಕ್ ಭಾಷೆಚಿ ವೋಂಯ್ ಆಸನಾ. 1987ಚೆಂ `ಪುಷ್ಪಕ ವಿಮಾನ’ ಉಡಾಸ್ ಕರಾ. ಹೆಂ ಆಖ್ಖ್ಯಾ ದೆಶಾಕ್ ಮಾನ್ವಲ್ಲೆಂ ಪಿಂತುರ್ ಜಾಲ್ಲೆಂ.

ಟೊಕಿಂಗ್ ಸಿನೆಮಾಚೆ ವಾಡಾವಳಿ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಉಲೊಣೆಂಚ್ ಸಿನೆಮಾ ಶೆತಾಚೆಂ ಭಂಡ್ವಾಳ್ ಜಾಲ್ಲೆಂ ಏಕ್ ದುರಂತ್‍ಚ್ ಸಯ್. ಉಣ್ಯಾ ಉತ್ರಾಂನಿ ಕಾಣಿ ಸಾಂಗ್ಚೆಂ ನಿರೂಪಣಾ ವಿಧಾನ್‍ಚ್ ಆಮ್ಕಾಂ ವಿಸ್ರೊನ್ ಗೆಲೆಂ. ಕಲಾತ್ಮಕ್ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಪಯ್ಸ್ ಸರೊನ್ ಉತ್ರಾಂಚೆ ಭಾಲಿಯೆ ಮಾರಿಫಾತ್ ತೊಪುಂಕ್ ಸಿನೆಮಾ ನಿರ್ದೇಶಕಾಂನಿ ಸುರು ಕೆಲೆಂ. ಅಶೆಂ ಪ್ರೇಕ್ಷಕ್ ಆವಾಜಾ ಮ್ಹೆಳ್ಪಾಂತ್ ವಳ್ವಳೊಂಕ್ ಲಾಗ್ಲೊ. `ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್’ ಪಿಂತುರಾಚೆಂ ಏಕ್ ದೃಶ್ಯ್ ಅಶೆಂ ಆಸಾ: ಹೀರೊಕ್ ಏಕ್ ಸಪಣ್. ಭಿರಾಂಕುಳ್ ಆವಾಜ್. ಹರ್ ಕಡೆಥಾವ್ನ್ ಕರ್ಕಸ್ ಆವಾಜ್. ಆಕಾಸಾಥಾವ್ನ್ ಸುಕ್ಣ್ಯಾಚೆಂ ಲ್ಹಾನ್ ಪಾಕ್ ಸಕಯ್ಲ್ ಪಡ್ತಾನಾಯ್ ಆವಾಜ್.

ಅಶೆಂ ಪಾಕ್ ಸಕಯ್ಲ್ ಪಡ್ತಾನಾ ಬೊಂಬ್ ಸ್ಪೋಟ್ ಜಾಲ್ಲೆಪರಿಂ ಆವಾಜ್. ಮೊನೆಂ ಪಿಂತುರ್ ವಚೊನ್, ಟೊಕಿ ಪಿಂತುರ್ ಉದೆತಾನಾ ಅಸಲೊಚ್ ಏಕ್ ಸ್ಪೋಟ್ ಜಾಲ್ಲೆಪರಿಂ ಬೆಕಾರ್ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾ ಹೀರೊಕ್ ಭೊಗ್ತಾ.

ಟೊಕಿಂಗ್ ಸಿನೆಮಾ ಸುರು ಜಾಲ್ಲ್ಯಾ 81 ವರ್ಸಾಂ ಉಪ್ರಾಂತ್‍ಯೀ ಸಿನೆಮಾ ಥಿಯೆಟರಾಂನಿ ಕಾನ್ ಕೆಪ್ಪೊ ಕರ್ಚೊ ಆವಾಜ್, ಬೊಬಾಟೆಂ ಸಂಭಾಷಣ್, ಭಿರಾಂಕುಳ್ ಸಂಗಿತಾಚ್ಯಾ ರಗ್ತಾಂತ್ ಆಮಿ ಬುಡೊನ್ ಗೆಲ್ಯಾಂವ್. ಏಕ್‍ಪಾವ್ಟಿಂ `ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್’ ಪಳೆಯಾ. ಮೊನೆಪಣ್ ಆಪುಟ್ ಭಾಂಗಾರ್ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಅನ್ಬೊಗಾಕ್ ಯೇನಾ ತರ್ ಮಾಗಿರ್ ಸಾಂಗಾ.

ಪಂಚ ಪ್ರಶಸ್ತ್ಯೊ

ಶೆಂಬೊರ್ ಮಿನುಟಾಂಚೆಂ ಬ್ಲ್ಯಾಕ್ ಆ್ಯಂಡ್ ವೈಟ್ ಫ್ರೆಂಚ್ ಸಿನೆಮಾ `ದಿ ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್’. ಹ್ಯಾ ಸಿನೆಮಾಕ್ ಒಸ್ಕರಾಂತ್ ಬರಿಚ್ ಮಣಯ್ ಘಾಲ್ತೆಲೆ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಸಬಾರಾಂನಿ ಲೆಕಾಂ ಘಾಲ್ಲಿಂ ಸತ್ ಜಾಲಾಂ. 2011ವ್ಯಾ ವರ್ಸಾ ರಿಲೀಜ್ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾ ಸಂಸಾರಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಸಿನೆಮಾಂಕ್ ಆಯ್ಲೆವಾರ್ ಪಾಟಯಿಲ್ಲ್ಯಾ ಒಸ್ಕರ್ ಪ್ರಶಸ್ತೆಂ ಪಯ್ಕಿ ಪಾಂಚ್ ಜಿಕುಂಕ್ ಪಾವ್ಲೆಂ `ದಿ ಆರ್ಟಿಸ್ಟ್’: ಉತ್ತೀಮ್ ಪಿಂತುರ್ (Thomas Langmann), ಉತ್ತೀಮ್ ನಿರ್ದೇಶಕ್ (Michel Hazanavicius), ಉತ್ತೀಮ್ ನಟ್ (Jean Dujardin), ಉತ್ತೀಮ್ ಸಂಗೀತ್ (Ludovic Bource) ಆನಿ ಉತ್ತೀಮ್ ನ್ಹೆಸ್ಣಾ ವಿನ್ಯಾಸ್ (Mark Bridges).

ಸಂಸಾರಾಂತ್ಲೆಂ ಪಯ್ಲೆಂ ಮೊನೆಂ ಸಿನೆಮಾ: Roundhay Garden Scene (1888)
Director:  Louis  A.A. Le Prince

ಸಂಸಾರಾಂತ್ಲೆಂ ಪಯ್ಲೆಂ ಟೊಕಿ: The Jazz Singer (1927)
Director:  Alan Crosland
Producer: Warner Bros.

ಭಾರತಾಂತ್ಲೆಂ ಪಯ್ಲೆಂ ಮೊನೆಂ ಸಿನೆಮಾ: ರಾಜಾ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರ (1913)
Director and Producer: Dadasaheb Phalke

ಭಾರತಾಂತ್ಲೆಂ ಪಯ್ಲೆಂ ಟೊಕಿ: ಆಲಂ ಆರಾ (1931)
Director: Ardeshir Irani
Producer: Imperial Movietone

ಕರ್ನಾಟಕಾಂತ್ಲೆಂ ಪಯ್ಲೆಂ ಟೊಕಿ: ಸತಿ ಸುಲೋಚನಾ (1934)
Director: Yaragudipati Varada Rao
Producer: Shah Chamanlal Doongaji

(Originally published on June 06, 2012)