ಸಾದತ್ ಹಸನ್ ಮಂಟೊ: ಆಜೂನ್ ಪ್ರಸ್ತುತ್

ಸಾದತ್ ಹಸನ್ ಮಂಟೊ: 100 ವರ್ಸಾಂ ಸರ್ಲ್ಯಾರೀ ಆಜೂನ್ ಪ್ರಸ್ತುತ್

ಆಪ್ಲ್ಯಾ ನಿಷ್ಠುರ್, ಖಡಕ್ ಕಾಣಿಯಾಂದ್ವಾರಿಂ ಆಯ್ಚ್ಯಾ ಕಾಳಾಕೀ ಪ್ರಸ್ತುತ್ ಜಾಂವ್ಚೊ, ಉರ್ದು ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಸಂಸಾರಾಂತ್ಲೊ ಶ್ರೇಷ್ಠ್ ಬರವ್ಪಿ ಸಾದತ್ ಹಸನ್ ಮಂಟೊ ಜಲ್ಮೊನ್ ಹ್ಯಾಚ್ ಮೆಯಾಂತ್ ಶೆಂಬೊರ್ ವರ್ಸಾಂ ಭರ್ಲಿಂ. ಹ್ಯಾ ಪಾಟ್‍ಥಳಾರ್, ತಾಚೆಂ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಆಜೂನ್ ಕಿತ್ಯಾಕ್ ಪ್ರಸ್ತುತ್ ಮ್ಹಣ್ ದಾಕವ್ನ್ ದಿಂವ್ಚಿಂ ದೋನ್ ಲೇಕನಾಂ ಹಾಂಗಾಸರ್ ಪರ್ಗಟ್ಲ್ಯಾಂತ್.

`ಹಾಂಗಾ ದಫನ್ ಕೆಲಾಂ ಸಾದತ್ ಹಸನ್ ಮಂಟೊಕ್ ಆನಿ ತಾಚೆಸವೆಂ ದಫನ್ ಜಾಲ್ಯಾತ್ ಕಥಾಬರ್ಪಾಚೆ ಸರ್ವ್ ಘುಟ್ ಆನಿ ಮಿಸ್ತೆರ್,
ಮಾತಿಯೆಚೆ ರಾಶಿ ಪಂದಾ ಆಸ್ತಾಂ, ತೊ ಆಜೂನ್ ವಿಜ್ಮಿತ್ ಪಾವ್ತಾ ದೊಗಾಂ ಪಯ್ಕಿ ಕೋಣ್ ಶ್ರೇಷ್ಠ್ ಕಥಾಬರವ್ಪಿ ಮ್ಹಣ್ – ದೇವ್ ವಾ ತೊ.’
ಆಪುಣ್ ಮೊರ್ಚ್ಯಾ ಸ ಮಯ್ನ್ಯಾಂ ಆದಿಂ ಸಾದತ್ ಹಸನ್ ಮಂಟೊನ್ ಹೆಂ ಸಮಾಧಿಲೇಖ್ (epitaph) ಬರಯಿಲ್ಲೆಂ ಜೆಂ ತಾಚ್ಯಾ ಫೊಂಡಾರ್ ಕೆದಿಂಚ್ ಕಾಂತಯಿಲ್ಲೆಂ ನಾ. ತಾಚ್ಯಾ ಜಿವಿತಾ ಕಾಳಾರ್ ತಾಚೆಂ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಬೊವ್ ನಿರ್ಲಕ್ಷೆಕ್ ಒಳಗ್ ಜಾಲ್ಲೆಂ ಆನಿ ಹೊಗ್ಳಿಕೆಕ್ ಫಾವೊ ಜಾಂವ್ಕ್ ನಾತ್‍ಲ್ಲೆಂ ತರೀ, ಉರ್ದು ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಸಂಸಾರಾಂತ್ ಆಪ್ಲೊ ಜಾಗೊ ಖಂಯ್ಸರ್ ಆಸಾ ಮ್ಹಣ್ ತೊ ಬರ್ಯಾನ್ ಜಾಣಾ ಆಸ್‍ಲ್ಲೊ ಮ್ಹಳ್ಳೆಂ ಹೆಂ ತಾಚೆಂ ಸಮಾಧಿಲೇಖ್ ಕಳಯ್ತಾ.

ವಿಪ್ರೀತ್ ಪಿಯೊಣ್ಯಾಕ್ ಲಾಗೊನ್, ಲಿವರ್ ಪಾಡ್ ಜಾವ್ನ್ ಆಪ್ಲೆ 42 ವರ್ಸಾಂಚೆ ಪ್ರಾಯೆರ್ ಮರಣ್ ಪಾವೊಂಕ್ ನಾತ್‍ಲ್ಲೊ ತರ್ ಮಂಟೊಕ್ ಮೇ ಮಯ್ನ್ಯಾಂತ್ ಶೆಂಬೊರ್ ಭರ್ತಿಂ. ಆಪ್ಲೆ ಮಟ್ವೆ ಜಿವಿತಾವ್ದೆಂತ್ ತಾಣೆ ಮಟ್ವ್ಯಾ ಕಾಣಿಯಾಂಚೆ 20 ಪುಂಜೆ ರಚ್‍ಲ್ಲೆ ಆನಿ ಉರ್ದುಂತ್ ಮಟ್ವ್ಯಾ ಕಾಣಿಯಾಂಚ್ಯಾ ಪ್ರಕಾರಾಕ್ ಪುನರ್‍ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ್ ದಿಲ್ಲೆಂ. ತಾಚ್ಯಾ ಕಾಣಿಯಾಂನಿ ನೈತಿಕತೆಚ್ಯಾ ರಾಕ್ವಲ್ಯಾಂಕ್ ಆನಿ ರಾಜಕೀಯ್, ಸಾಮಾಜಿಕ್ ತಶೆಂ ಧಾರ್ಮಿಕ್ ವರ್ತುಲ್ಯಾಂತ್ಲ್ಯಾ ಹಿಪೊಕ್ರಿತಾಂಕ್ ಸವಾಲ್ ಉಡಯಿಲ್ಲೆಂ ಆನಿ ಆಣ್ಕಿಲ್ಲೆಂ.

ತಾಚ್ಯಾ ಕಾಳಾಚೆ ಸಾಮಾಜಿಕ್ ಆನಿ ಸಾಹಿತಿಕ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ವಿರೋಧ್ ತಾಣೆ ಚಲಯಿಲ್ಲೆಂ ಝುಜ್‍ಚ್ ಏಕ್ ದಂತ್‍ಕತಾ. ಪೊಜ್ಡೆಂ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ರಚ್ತಾ ಮ್ಹಣ್ ತಾಚೆರ್ ಅಪ್ರಾಧ್ ಮಾಂಡುನ್ ಭಾರತಾಂತ್ ತಶೆಂ ಪಾಕಿಸ್ತಾನಾಂತ್ (ಆಪ್ಲೆ ಜಿಣಿಯೆಚಿಂ ಆಕ್ರೇಚಿಂ ವರ್ಸಾಂ ತಾಣೆ ಹಾಂಗಾ ಸಾರ್‍ಲ್ಲಿಂ) ತಾಕಾ ಕೊಡ್ತಿಂನಿ ಜಾಯ್ತೆಪಾವ್ಟಿಂ ನಿತಿಫೈಸಲಾಕ್ ಉಬೊ ಕೆಲ್ಲೊ. ತರೀ ತೊ ಅರ್ಗಾಂಟಿ ಜಾವ್ನ್‍ಚ್ ಉರ್ಲೊ ಆನಿ ಭೊಗ್ಸಾಣೆಂ ಮಾಗಜೆ ಮ್ಹಳ್ಳಿಂ ಭೊಗ್ಣಾಂ ತಾಚೆಥಂಯ್ ಕೆದಿಂಚ್ ಉದೆಲ್ಲಿಂನಾಂತ್. ಆಪ್ಣಾಚಿ ನಿಂದಾ ಉಚಾರ್ತೆಲ್ಯಾಂಕ್ ತಾಣೆ, ದೇವ್‍ಮನಿಸ್, ರಾಜಕಾರಣಿ ಆನಿ ಸಾಂಸ್ಥಿಕ್ ಧರ್ಮಾಂಚ್ಯಾ ಆಪ್‍ಪರ್ಗಟಿತ್ ಮುಕೆಲ್ಯಾಂಚೆರ್ ರಚ್‍ಲ್ಲ್ಯಾ, ವ್ಯಂಗ್ಯತೆನ್ ಭರ್‍ಲ್ಲ್ಯಾ ಆಪ್ಲ್ಯಾ ಕಾಣಿಯಾಂದ್ವಾರಿಂ ತೊ ನಿರ್ದಯೆನ್ ಕೊಂಕ್ತಾಲೊ.

“ಥೊಡೆ ತಾಕಾ ಪಿಸೊ ಮ್ಹಣ್ ಲೆಕ್ತಾಲೆ. ಹೆರಾಂಕ್ ತೊ, ಫಕತ್ ಪೊಜ್ಡೆಂ ಆನಿ ಉದ್ರೇಕಿತ್ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ರಚ್‍ಲ್ಲೊ ಏಕ್ ಬರವ್ಪಿ ಮಾತ್ರ್. ಪುಣ್ ಆಮ್ಕಾಂ ತೊ, ಸರ್ವ್ ಕಾಳಿಂ ಉರ್ದು ಸಾಹಿತಿಂ ಪಯ್ಕಿಂತ್ಲೊ ಏಕ್ ಬೋವ್ ಶ್ರೇಷ್ಠ್ ಬರವ್ಪಿ’’ ಮ್ಹಣ್ತಾ ಬರವ್ಪಿ ಆನಿ ಅಂಕಣ್‍ಕಾರ್ ಶಮೀಮ್ ತಾರೀಖ್.

ಮನ್ಶಾಅಸ್ಕತ್ಕಾಯೆಚೆಂ ಚಿತ್ರಣ್:

ಕರಾಳ್, ಧೊಸ್ಚ್ಯೊ ಆನಿ ಚಡ್ತಾವ್ ನಿರಾಶೆನ್ ಭರ್ಲಲ್ಯೊ ತಾಚ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ಫಕತ್ ತಾಚ್ಯಾ ಕಾಳಾಚೆ ಸಮಾಜೆಚೆರ್ ಬರಯಿಲ್ಲೆಂ ಏಕ್ ಭಾಷ್ಯ್ ಮಾತ್ರ್ ನ್ಹಯ್, ತ್ಯೊ ಆಜೂನೀ ಬೋವ್ ಪ್ರಸ್ತುತ್. ವಿಭಜನಾ ವೆಳಾ ಆನಿ ಉಪ್ರಾಂತ್ ತಾಣೆ ರಚ್‍ಲ್ಲ್ಯೊ ಕೃತಿಯೊ ಬೋವ್ ಶ್ರೇಷ್ಠ್ ಮ್ಹಣ್ ಜಾಯ್ತೆ ಮಾಂದ್ತಾತ್. “ತ್ಯಾ ಕಾಳಾಚ್ಯೊ ತಾಚ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ, ತಾಣೆ, ಭಿರಾಂತೆವಿಣೆ ಆನಿ ನಿಷ್ಪಕ್ಷ್‍ಪಾತ್ ಜಾವ್ನ್, ವಿಭಜನಾ ವೆಳಾ ಸ್ಪೋಟ್ ಜಾಲ್ಲೆ ಹಿಂಸೆಕ್ ಬಲಿ ಜಾಲ್ಲ್ಯಾಂಚ್ಯಾ ಕಷ್ಟಾಂ-ಅನ್ವಾರಾಂಚೆರ್ ಕೇಂದ್ರಿತ್ ಕೆಲ್ಲ್ಯೊ. ಗುನ್ಯಾಂವ್ ಆದಾರ್ತೆಲೆ ಸಯ್ತ್ ವಾಟ್ ಚುಕ್‍ಲ್ಲೆ ರಾಜಕೀಯ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಚೆ ಬಲಿ ಮ್ಹಣ್ ತಾಣೆ ಪಿಂತ್ರಾಯಿಲ್ಲೆಂ’’ ಮ್ಹಣ್ತಾ ತಾರೀಖ್.

ಮಂಟೊಚಿಂ ಬರ್ಪಾಂ ಫಕತ್ ಸಾಹಿತ್ಯಾಚೆರ್ ಮಾತ್ರ್ ನ್ಹಯ್, ಸಮಾಜೆಚೆರ್ ಸಯ್ತ್ ವ್ಹಡ್ ಪರಿಣಾಮ್ ಘಾಲುಂಕ್ ಪಾವ್ಲ್ಯಾತ್ ಮ್ಹಣ್ ತಾಚೆ ಸಮಕಾಳೀನ್ ಬರವ್ಪಿ, ಚರಿತ್ರೆಕಾರ್ ಆನಿ ತಾಚ್ಯಾ ಸಾಹಿತ್ಯಾಚೆ ವಾಚ್ಪಿ ಪಾತ್ಯೆತಾತ್. “ಉರ್ದು ಸಾಹಿತಿಂ ಪಯ್ಕಿ ಇಂಗ್ಲಿಷಾಂತ್ ಚಡ್ ತರ್ಜಣ್ ಜಾಲ್ಲೆಂ ಸಾಹಿತ್ಯ್ ಮಂಟೊಚೆಂ ಆನಿ ಹ್ಯಾ ಪ್ರಕಾರಾಂತ್ ಬೋವ್ ಸುಲಭಾಯೆನ್ ವಾಚುಂಕ್ ಮೆಳ್ಚೆ ಬೂಕ್ ಮ್ಹಳ್ಯಾರ್ ತಾಚೆ ಮಾತ್ರ್’’ ಮ್ಹಣ್ತಾ ಬರವ್ಪಿ ಆನಿ ಚರಿತ್ರೆಕಾರ್ ರಫೀಕ್ ಬಗ್ದಾದಿ.

ಮಂಟೊಚ್ಯೊ ಜಾಯ್ತ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ರಂಗ್‍ಭುಂಯ್ಚೆರ್ ಸಾದರ್ ಕೆಲ್ಲ್ಯಾ ಮ್ಹಾಲ್ಘಡೊ ನಟ್ ನಾಸಿರುದ್ದೀನ್ ಶ್ಹಾ ಹಾಚೆ ಪ್ರಕಾರ್, ಮಂಟೊನ್ ಮನ್ಶಾಅಸ್ಕತ್ಕಾಯೆವಿಶಿಂ ಬರಯಿಲ್ಲ್ಯಾನ್ ತೊ ಆಜೂನ್ ಪ್ರಸ್ತುತ್ ಜಾತಾ.

ತಾಚೆ ಭಿತರ್ಲೆಂ ಮುಂಬಯ್:

ಫಕತ್ ಮಟ್ವ್ಯೊ ಕಾಣಿಯೊ ಆನಿ ಪ್ರಬಂಧ್ ಮಾತ್ರ್ ನ್ಹಯ್; ಪತ್ರಿಕಾ ಶೆತ್, ರಂಗ್‍ಭುಂಯ್, ರೇಡಿಯೊ ಆನಿ ಸಿನೆಮಾಂನಿ ಸಯ್ತ್ ಆಪ್ಲಿ ಮ್ಹೊರ್ ತಾಣೆ ಮಾರ್ಲ್ಯಾ. “ಸ್ವಾತಂತ್ರಾ ಆದಿಂ 12 ವರ್ಸಾಂ ತಾಣೆ ಮುಂಬಂಯ್ತ್ ಸಾರ್‍ಲ್ಲಿಂ, ಹ್ಯಾ ವೆಳಾರ್ ತಾಣೆ ಮಿರ್ಝಾ ಘಾಲಿಬ್, ಚಲ್ ಚಲ್ ರೆ ನೌಜವಾನ್, ಶಿಕಾರ್ ಆನಿ ಕಿಚ್ಡಿ ಅಸಲ್ಯಾ ಅರ್ಧೆಂ ಡಜನ್ ಹಿಂದಿ ಸಿನೆಮಾಂಕ್ ಚಿತ್ರ್‍ಕಥಾ ಬರಯ್ಲ್ಯಾತ್. ಚಲ್ ಚಲ್ ರೆ ನೌಜವಾನ್ ಸಿನೆಮಾಂತ್ ಸೊಜೆರಾಚೊ ಏಕ್ ಲ್ಹಾನ್‍ಸೊ ಪಾತ್ರ್‍ಯೀ ತಾಣೆ ಖೆಳ್ಳಾ. ತ್ಯಾ ಶಿವಾಯ್ ಸಿನೆಮಾ ತಾರಾಂಚಿ ಒಳೊಕ್ ದಿಂವ್ಚೊ ಏಕ್ ಬೂಕ್‍ಯೀ ಬರಯ್ಲಾ’’ ಮ್ಹಣ್ ಕಳಯ್ತಾ ಬಗ್ದಾದಿ.

1948-ಂತ್ ಮಂಟೊ ಲಾಹೋರಾಕ್ ಜಾಗ್ಯಾಂತರ್ ಜಾಲೊ. ಪರ್ಕಿ ಗಾಂವಾಂತ್ ಎಕ್ಸುರೊ ಆನಿ ಭ್ರಮನಿರಸನಾಕ್ ಒಳಗ್ ಜಾಲ್ಲೊ ತೊ ಅಮಾಲಾಂತ್ ಸಮಾಧಾನ್ ಸೊಧುಂಕ್ ಲಾಗ್ತಾ ಆನಿ ಆಪ್ಣಾಕ್‍ಚ್ ಮರ್ಣಾಚ್ಯಾ ಫೊಂಡಾಕ್ ಲೊಟ್ತಾ. ಮಂಟೊಚಿ ಸಂಬಂಧಿಕ್ ಆಯೇಷಾ ಜಲಾಲ್ ಹಿಣೆ, ತಾಕಾ (ಮಂಟೊಕ್) ಪಾಕಿಸ್ತಾನಾನ್ ಕಸೊ ಅಮಾಲಿ ಕೆಲೊ ಮ್ಹಳ್ಳ್ಯಾವಿಶಿಂ ಏಕ್ ಪ್ರಬಂಧ್ ಬರಯ್ಲಾ. ಲಗ್ಬಗ್ ಸಾತ್ ವರ್ಸಾಂಚಿ ಯೆಮ್ಕೊಂಡಾಂತ್ಲಿ ಜೀಣ್ ಆನಿ ತಾಣೆ ಭೊಗ್‍ಲ್ಲೆಂ ಕಠಿಣ್ ಭ್ರಮನಿರಸನ್ ಆನಿ ಭಿರಾಂಕುಳ್ ಅಸಮಾಧಾನ್ ಹಾಂತುಂ ತಿಣೆ ಚಿತ್ರಿತ್ ಕೆಲಾಂ.

ಪಾಕಿಸ್ತಾನಾಕ್ ಗೆಲ್ಯಾ ಉಪ್ರಾಂತ್ ಮಂಟೊಕ್ ಮುಂಬಯ್ಕ್ ವಿಸ್ರೊಂಕ್ ಜಾಲೆಂಚ್ ನಾ ಮ್ಹಣ್ತಾ ಬರವ್ಪಿಣ್ ತಶೆಂ ಸಿನೆಮಾ ತಯಾರ್ ಕರ್ಪಿಣ್ ಶಮಾ ಝೈದಿ. “ಮುಂಬಯ್ ಆಪ್ಣಾ ಭಿತರ್ ವಸ್ತಿ ಕರುನ್ ಆಸಾ ಮ್ಹಣ್ತಾಲೊ ತೊ’’ ಮ್ಹಣ್ತಾ ಶಮಾ.

ಮಂಟೊನ್  ಮುಂಬಯ್ಚೆರ್ ಬರಯಿಲ್ಲ್ಯಾ ಕಾಣಿಯಾಂಚೆರ್ ಚಡ್ ಗುಮಾನ್ ದಿಂವ್ಚಿ ಗರ್ಜ್ ಆಸಾ ಮ್ಹಣ್ತಾ ರಂಗ್‍ಭುಂಯ್ ನಿರ್ದೇಶಕ್ ಸಲೀಮ್ ಆರಿಫ್. “ಹ್ಯಾ ಶ್ಹೆರಾವಿಶಿಂ ವಾ ತಾಂತುಂ ಜಿಯೆಂವ್ಚ್ಯಾ ಸಕಯ್ಲ್ಯಾ ವರ್ಗಾಚ್ಯಾ ಲೊಕಾ ವಿಶಿಂ ಮಂಟೊನ್ ಬರಯಿಲ್ಲ್ಯಾಪರಿಂ   ಹೆರ್ ಕೊಣೆಂಯ್ ಬರಂವ್ಕ್ ನಾ. ಬೊವ್‍ಶಾ ಹೆರ್ ಕೊಣೀ  ಬರವ್ಪ್ಯಾಂನಿ ಶ್ಹೆರಾಕ್ ತಾಣೆ ಪಳೆಲ್ಲ್ಯಾ ತಿತ್ಲ್ಯಾ ಲಾಗ್ಶಿಲ್ಯಾನ್ ಪಳೆಂವ್ಕ್ ನಾ’’ ಮ್ಹಣ್ತಾ ತೊ.

`ತೋಬಾ ಟೆಕ್ ಸಿಂಗ್’: ಸರ್ವ್‍ಶ್ರೇಷ್ಠ್ ಕೃತಿ

ಮಂಟೊಚೆ ವಾಚ್ಪಿ ಆನಿ ತಾಚೆ ಸಮಕಾಳೀನ್ ಸರ್ವ್, ತಾಚ್ಯಾ ಕೃತಿಯಾಂ ಪಯ್ಕಿ `ತೋಬಾ ಟೆಕ್ ಸಿಂಗ್’ ಶ್ರೇಷ್ಠ್ ಮ್ಹಣ್ ಮಾಂದ್ತಾತ್. ವಿಭಜನಾ ಕಾಳಾಚ್ಯಾ ಲಾಹೋರಾಂತ್ಲೆ ಪಿಶ್ಯಾಂಚೆ ಆಸ್ಪತ್ರೆಚ್ಯಾ ಪಾಟ್‍ಥಳಾರ್ ಬಾಂದುನ್ ಹಾಡ್‍ಲ್ಲಿ ಹಿ ಕಾಣಿ, ಕೋಮುವಾದ್ ಆನಿ ಸಾಮುದಾಯಿಕ್ ಹತ್ಯೆಚೆರ್ (ethnic cleansing) ಉಚಾರ್‍ಲ್ಲೆಂ ವ್ಯಂಗ್ಯ್.
“ಹ್ಯಾ ಸಂಸಾರಾಂತ್ ಜಾಯ್ತೆಂ ಪಿಶೆಪಣ್ ದೆಕ್‍ಲ್ಲೊ ತೊ ಪಿಶ್ಯಾಂಚೆ ಆಸ್ಪತ್ರೆಂತ್ ಸಹಜತಾ ಭೊಗ್ತಾಲೊ. `ಧರ್ಮಾಚ್ಯಾ ನಾಂವಾನ್ ಆಧಾರ್ಚಿಂ ಅಮಾನುಷ್ ಕೃತ್ಯಾಂ, ವಿಭಜನಾಕ್ ಒಪ್ಪಲ್ಲ್ಯಾ ರಾಜಕಾರಣಿಂ ಪ್ರಾಸ್ ಪಿಶ್ಯಾ ಮನ್ಶಾಂಕ್ ಚಡ್ ಸಮ್ಜತಾಲಿಂ’ ಮ್ಹಣ್ತಾಲೊ ಮಂಟೊ’’ ಮ್ಹಣ್ತಾ ತಾರೀಖ್.

ಶಬನಾ ಅನ್ಸಾರಿ (ಕುರ್ಪಾ: DNA)
ಕೊಂಕ್ಣೆಕ್: ಟೊನಿ ಫೆರೊಸ್, ಜೆಪ್ಪು

(Originally published on June 06, 2014)